Weerwolven terechtgesteld

Omstreeks 1600 was het gevaar van de Spanjaarden in Gooi en Eemland nog niet geheel geweken. Er was wel in deze streek een nieuw calvinistisch bewind gekomen. Het bijgeloof bij de overheid was echter niet verdwenen. In 1591 en 1595 kwamen er in Amersfoort nog processen voor tegen weerwolven. De weerwolven zouden huisgehouden hebben in Gooi en Eemland. Op 14 juni 1595 vond een dergelijk proces plaats.

Uit de stukken van de rechtbank bleek dat dit Volckert Dircxz was. Hij kwam uit het dorp Hoogland, bij Amersfoort. Hij werd beschuldigd van het zegenen van kinderen en beesten. De kinderen werden ook ondervraagd. Dochter Hendrikje (17) en zoon Hessel (14) zeiden van niets te weten. Maar zoon Ellbert (13) vertelde dat zijn vader, broer Hessel en hij met behulp van de duivel als katten hadden gedanst op een open plek buiten Amersfoort. Zij hadden als wolven ossen gebeten en hun bloed gedronken. Bij nader onderzoek werd dat verhaal blijkbaar bevestigd door de buren. Dat bleek reden genoeg om Volckert te martelen. Na de waterproef bekende hij en werd naar de plaats van de terechtstelling gebracht. Aldaar werd hij door de beul gewurgd en daarna verbrand.

Op 26 juli 1595 was het weer zo ver. Ditmaal betrof het de terechtstelling van Antonius Buycken ( Bulken ) Hij was pachter geweest, veertig jaar oud, die bekende dat hij god had afgezworen en al anderhalf jaar de duivel diende. Hij had in de gedaante van een wolf en een hond schade toegebracht aan groot en klein vee. Ook hij bekende nadat hij was gemarteld.

De terechtstellingen vonden plaats op de Amersfoortse Berg.

Overleverde verhalen over weerwolven

Lambert Rijcksz Lustigh uit het dorp Huizen tekende omstreeks 1700 verhalen op die hoogbejaarde Huizers hem vertelde. Die ‘’weerwolven’’ waren na honderd jaar nog steeds in de hoofden van de dorpelingen aanwezig. Waarschijnlijk sloeg de overlevering op de processen in Amersfoort van 1595.

Item noch is war, soo twee oude Luijden

Lubbert Jacobsz out 88 Jahren en tijmen pietersz

out 80 Jaren, aen mij verhalen, Hoe dat

alhier op ‘t Huijse eint in den dorp quam

een weerwolf, sijnde een mans persoen

ende hoe dat Cornelis Jacobz een boer wonende

in’t Huijs daar nu woont Cornelis gerbertz

rebel, met een veenschoffel, denselven weer-

wolf, na ‘t Lijf goijde, dat maar even mis was

ende hoe dat tijmon pee grootvader jan Lam-

bertz Swart sijnen wintHont, bij aalsveen

daar agter settede, maar den weerwolf die dede

soo Lelijck, dat sijn Hont gerokeerde, ende

voort aen mij verhaalt, Hoe die amersfoorders

hem gevangen kregen, en hoe hij aldaar sijn

toverijen hadde beleden, ende ook aldaar

hadde gesegt , dat hij noijt in grooter gevaar

van sijn Leeven te verliesen hadde geweest

als wanneer tot Huijsen den boer met een

veenschoffel na sijn Lijf goijde, ende hoe

hij eindelijk door uijtspraak van Zententie

op den Swarten amersfoordenbergh tot

pulver wiert verbrant.

_________________________________

Afbeeldingen:

1. GALGENBERG

2. Opgraving galgenveld op de Amersfoortse Berg

__________________________________
Bronnen:

-- Lène Dresen-Coenders : Het verbond van heks en duivel - Ambo Baarn 1983

-- Lambert Rijcks Lustig, fol. 194, over de weerwolf - transcriptie Dr. J. Schipper.
____________________________________
F.J.J. de Gooijer
Startpagina: http://gooijer.nl.jouwpagina.nl