Weerwolven terechtgesteld
Omstreeks 1600 was het gevaar van de Spanjaarden in Gooi en Eemland nog niet geheel geweken. Er was wel in deze streek een nieuw calvinistisch bewind gekomen. Het bijgeloof bij de overheid was echter niet verdwenen. In 1591 en 1595 kwamen er in Amersfoort nog processen voor tegen weerwolven. De weerwolven zouden huisgehouden hebben in Gooi en Eemland. Op 14 juni 1595 vond een dergelijk proces plaats.
Uit de stukken van de rechtbank bleek dat dit Volckert Dircxz was. Hij kwam uit het dorp Hoogland, bij Amersfoort. Hij werd beschuldigd van het zegenen van kinderen en beesten. De kinderen werden ook ondervraagd. Dochter Hendrikje (17) en zoon Hessel (14) zeiden van niets te weten. Maar zoon Ellbert (13) vertelde dat zijn vader, broer Hessel en hij met behulp van de duivel als katten hadden gedanst op een open plek buiten Amersfoort. Zij hadden als wolven ossen gebeten en hun bloed gedronken. Bij nader onderzoek werd dat verhaal blijkbaar bevestigd door de buren. Dat bleek reden genoeg om Volckert te martelen. Na de waterproef bekende hij en werd naar de plaats van de terechtstelling gebracht. Aldaar werd hij door de beul gewurgd en daarna verbrand.
Op 26 juli 1595 was het weer zo ver. Ditmaal betrof het de terechtstelling van Antonius Buycken ( Bulken ) Hij was pachter geweest, veertig jaar oud, die bekende dat hij god had afgezworen en al anderhalf jaar de duivel diende. Hij had in de gedaante van een wolf en een hond schade toegebracht aan groot en klein vee. Ook hij bekende nadat hij was gemarteld.
De terechtstellingen vonden plaats op de Amersfoortse Berg.
Overleverde verhalen over weerwolven
Lambert Rijcksz Lustigh uit het dorp Huizen tekende omstreeks 1700 verhalen op die hoogbejaarde Huizers hem vertelde. Die ‘’weerwolven’’ waren na honderd jaar nog steeds in de hoofden van de dorpelingen aanwezig. Waarschijnlijk sloeg de overlevering op de processen in Amersfoort van 1595.
Item noch is war, soo twee oude Luijden
Lubbert Jacobsz out 88 Jahren en tijmen pietersz
out 80 Jaren, aen mij verhalen, Hoe dat
alhier op ‘t Huijse eint in den dorp quam
een weerwolf, sijnde een mans persoen
ende hoe dat Cornelis Jacobz een boer wonende
in’t Huijs daar nu woont Cornelis gerbertz
rebel, met een veenschoffel, denselven weer-
wolf, na ‘t Lijf goijde, dat maar even mis was
ende hoe dat tijmon pee grootvader jan Lam-
bertz Swart sijnen wintHont, bij aalsveen
daar agter settede, maar den weerwolf die dede
soo Lelijck, dat sijn Hont gerokeerde, ende
voort aen mij verhaalt, Hoe die amersfoorders
hem gevangen kregen, en hoe hij aldaar sijn
toverijen hadde beleden, ende ook aldaar
hadde gesegt , dat hij noijt in grooter gevaar
van sijn Leeven te verliesen hadde geweest
als wanneer tot Huijsen den boer met een
veenschoffel na sijn Lijf goijde, ende hoe
hij eindelijk door uijtspraak van Zententie
op den Swarten amersfoordenbergh tot
pulver wiert verbrant.
_________________________________
Afbeeldingen:
1. GALGENBERG
2. Opgraving galgenveld op de Amersfoortse Berg
__________________________________
Bronnen:
-- Lène Dresen-Coenders : Het verbond van heks en duivel - Ambo Baarn 1983
-- Lambert Rijcks Lustig, fol. 194, over de weerwolf - transcriptie Dr. J. Schipper.
____________________________________
F.J.J. de Gooijer
Startpagina: http://gooijer.nl.jouwpagina.nl